Najnowsza wystawa w Bibliotece Narodowej powstała z okazji dwusetnej rocznicy wydania drugiego tomu „Poezyj” Adama Mickiewicza, zawierającego II i IV część „Dziadów”. Ekspozycja skupia się wokół tytułowego „upiora”, którego wieszcz czyni centralną osobą dramatu, a także swoim alter ego.
Transkrypcja do pobrania pod tekstem poniżej.
W Bibliotece zgromadzone zostały unikatowe, rzadko pokazywane eksponaty, jak chociażby pierwsze wydania „Dziadów” oraz „Poezyj” Mickiewicza, a także autentyczne dokumenty związane z samym wieszczem. Zgromadzone zostały również staropolskie rozprawy o upiorach oraz romantyczna literatura o wampirach. Są one dowodem na to, że ten temat istniał w polskiej kulturze od wieków.
Upiory omawiane są już w pochodzących z XVI w. pracach padewskich medyków, które powstały na zlecenie Jana Zamoyskiego. Temat zajmuje też badaczy paryskich i niemieckich, protestanckich teologów. Dopiero pojawienie się w XVIII stuleciu bałkańskich wampirów przyćmiło światową sławę polskich upiorów. Upiorami zajmowali się ponadto czołowi przedstawiciele polskiego oświecenia: m.in. Ignacy Krasicki, Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj, Józef Wybicki, a nawet… król Stanisław August Poniatowski.
Jak mówi kurator wystawy dr Łukasz Kozak – upiór jest kluczem do zrozumienia polskiego romantyzmu. Wprowadzając go do „Dziadów”, Mickiewicz wywołał ogromne poruszenie, zwłaszcza że upiór pojawia się już w „niby to prologu”, wierszu o tym samym tytule. Upiorem jest Gustaw nawiedzający księdza, a także pieśń Konrada z III części, która „jak upiór powstaje krwi głodna”. Co więcej, istnieją archiwalia potwierdzające, że sam Mickiewicz – pochowany na Wawelu, został przez miejscową ludność uznany za upiora.
Wystawa zwraca uwagę na różnicę między romantycznym oraz ludowym wyobrażeniem upiora, a wykreowanym przez popkulturę wizerunkiem wampira. Pojawiają się na niej nawiązania do twórczości Lorda Byrona, ale także Olgi Tokarczuk („Księgi Jakubowe”) oraz Andrzeja Sapkowskiego. Fani fantastyki mają unikatową możliwość obejrzenia pierwszego wydania kultowego „Wiedźmina”.
Gościem Audycji Kulturalnych był dr Łukasz Kozak, mediewista, badacz historii kultury oraz kurator wystawy „Dziady. Upiór”, którą można oglądać w Bibliotece Narodowej do końca stycznia.
Zdjęcia: Biblioteka Narodowa / fot. Andrzej Szozda
Wystawa „Dziady. Upiór”, czyli o Mickiewiczu i upiorach – transkrypcja podcastu
W swojej najnowszej książce Rafał Księżyk przygląda się jednemu z najciekawszych muzycznych zjawisk w najnowszej historii Polski. Nowa fala, czyli podszyty dziejowym niepokojem nurt twórczości alternatywnej, był czymś więcej niż muzyką – lata od szczytu jej popularności, odnoszą się do niej powstające dziś młode zespoły. Za moment przełomowy… Czytaj dalej
Z okazji 120. rocznicy urodzin autora „Trans-Atlantyku” w serii „Jubileusze” Narodowego Centrum Kultury, ukazał się poświęcony mu zbiór szkiców i esejów. Pozwalają one spojrzeć na pisarza z nowej perspektywy, przyjrzeć się ważnej dla niego relacji pisarz-czytelnik, a także przeanalizować stosowane przez niego sposoby autokreacji. Witold Gombrowicz (1904-1969) był… Czytaj dalej
W swoim najnowszym komiksie Jacek Świdziński przybliża pierwsze chwile po wkroczeniu Armii Wojska Polskiego do lewobrzeżnej Warszawy. Choć szacuje się, że do 17 stycznia 1945 r. zabudowa stolicy była zniszczona w ponad osiemdziesięciu procentach, to już tego dnia do miasta zaczęli wracać dawni mieszkańcy. Autor wielokrotnie nagradzanego komiksu… Czytaj dalej
Książka napisana przez córkę artystów przybliża życie i twórczość słynnych polskich ilustratorów, których prace znają całe pokolenia czytelników. Przypomina, że przygotowywali także poruszające i nagradzane na świecie plakaty i należeli do barwnego artystycznego świata PRL. Janusz Stanny i Teresa Wilbik przez całe życie związani byli z Warszawą. Dzielili… Czytaj dalej
Najnowsza publikacja Muzeum Warszawy to wybór 77 utworów, które opowiadają o stolicy. Składają się na niego ballady uliczne, piosenki kabaretowe, estradowe, utwory punkowe i rapowe. Najstarszy tekst pochodzi z końca XVIII wieku, a najnowszy z 2023 roku. Jaki obraz Warszawy wyłania się z tego zbioru? Bartek Chaciński, Jacek… Czytaj dalej
Na scenie spędziła niemal 70 lat – sens jej życiu nadawał teatr i wiara. Krystyna Feldman została zapamiętana z brawurowej roli Nikifora, a także wielu kreacji drugoplanowych. Po wielu latach podróżowania po Polsce osiadła w ukochanym Poznaniu, w którym odnalazła kochający dom – kultywujący pamięć o niej do… Czytaj dalej