Przy jednej ulicy swoje warsztaty mieli krawcy, malarze i drukarze. Tuż za zakrętem rezydował powroźnik, na tyłach budynku pracował rzeźbiarz. Kawałek dalej ktoś sprzedawał czapki, a kto inny odświeżał kapelusze. Tak przed II wojną światową wyglądała nie tylko Praga, ale też inne dzielnice Warszawy i wielu polskich miast. W tym odcinku podcastu rozmawiam z Katarzyną Chudyńską-Szuchnik o polskim rzemiośle.
Transkrypcja podcastu do pobrania pod tekstem poniżej.
Katarzyna Chudyńska-Szuchnik na co dzień pracuje w Muzeum Warszawskiej Pragi. Historie rzemieślników zbiera od kilku lat. Stały się one podstawą książki Zręczni. Historie z warszawskich pracowni i warsztatów, która niedawno ukazała się nakładem muzealnego wydawnictwa.
Większość przedwojennych warsztatów na warszawskiej Pradze należała do żydowskich rzemieślników. Rodzinne interesy przerwała, a czasem zakończyła, II wojna światowa. Ale w zniszczonym mieście, w którym brakowało wszystkiego, szybko zaczęły pojawiać się nowe pracownie.
Polskie rzemiosło miało się dobrze przez pierwszych kilka lat, dopóki państwo tolerowało samodzielnych wytwórców. Potem nastały czasy przymusowej spółdzielczości, choć nie dla każdego rzemieślnika miały one złe skutki.
Transformacja ustrojowa i gospodarcza po 1989 roku uwolniła zawód rzemieślnika i umożliwiła wykonywanie go osobom, które nie miały wymaganego wcześniej wykształcenia mistrzowskiego. Skutki tej sytuacji odczuwają dziś ci, którzy szukają odpowiedniego grona, przed którym mogliby zdać egzamin. Ale szalone lata 90. to też napływ zagranicznych produktów i spadek zainteresowania krajowym rzemiosłem.
Od kilkunastu lat sytuacja się odwraca, a pracą w zawodach rzemieślniczych zainteresowanych jest coraz więcej młodych ludzi. Choć jest ich za mało, żeby wszystkie warsztaty mogły przetrwać. Już dziś nie każdy wie, kim są modystki, introligatorzy czy bednarze.
Książka Zręczni opowiada o warszawskich rzemieślnikach, ale sytuacja wytwórców w innych polskich miastach była podobna. Posłuchajcie, co mówi o niej Katarzyna Chudyńska-Szuchnik.
Z tego odcinka dowiecie się między innymi:
W rozmowie z Katarzyną Chudyńską-Szuchnik wspominałam o odcinku Muzeum Polskich Zegarów, którego gościem był Janek Rygiel. Rzemieślnikami bywają także wytwórcy piwa. Historię warszawskich piwowarów w książce Podchmielona Warszawa opisał Piotr Wierzbicki. Opowiedział mi o niej w odcinku Warszawa okiem dawnych piwowarów.
Fot. okładka książki (mat. pras.) / Clem Onojeghuo
W swojej najnowszej książce Rafał Księżyk przygląda się jednemu z najciekawszych muzycznych zjawisk w najnowszej historii Polski. Nowa fala, czyli podszyty dziejowym niepokojem nurt twórczości alternatywnej, był czymś więcej niż muzyką – lata od szczytu jej popularności, odnoszą się do niej powstające dziś młode zespoły. Za moment przełomowy… Czytaj dalej
Animacja lokalnej kultury pełni wiele funkcji. Może być praktyką rozwijającą aktywne uczestnictwo w kulturze, czynnikiem zmiany społecznej, generatorem zrównoważonego rozwoju. Może być też narzędziem tworzenia struktur umożliwiających pełną i autentyczną partycypację. Jest bowiem zorientowana na budowanie poziomych relacji międzyludzkich, które są podstawą współpracy i budują kapitał społeczny. O… Czytaj dalej
Z okazji 120. rocznicy urodzin autora „Trans-Atlantyku” w serii „Jubileusze” Narodowego Centrum Kultury, ukazał się poświęcony mu zbiór szkiców i esejów. Pozwalają one spojrzeć na pisarza z nowej perspektywy, przyjrzeć się ważnej dla niego relacji pisarz-czytelnik, a także przeanalizować stosowane przez niego sposoby autokreacji. Witold Gombrowicz (1904-1969) był… Czytaj dalej
Odczucie nierównego traktowania jest powszechne wśród osób pracowniczych i dyrektorskich w samorządowych instytucjach kultury, a także wśród osób artystycznych, aktywistycznych i freelancerskich pracujących w obszarze kultury. W przypadku instytucji kultury, ich pracowników i pracowniczek, udowodnić tezę o nierównym traktowaniu przez państwo jest stosunkowo łatwo. Instytucje kultury i osoby… Czytaj dalej
W ostatnim odcinku cyklu o języku niewykluczającym rozmawiamy o feminatywach, rodzaju neutralnym oraz formach językowych niewskazujących na płeć. Opowiada o nich Mateusz Adamczyk, który tym razem wcielił się w rolę gościa. Zapraszamy do wysłuchania rozmowy, w której zastanawiamy się nad feminatywami z perspektywy języka oraz kulturowych uwarunkowań. Czytaj dalej
W swoim najnowszym komiksie Jacek Świdziński przybliża pierwsze chwile po wkroczeniu Armii Wojska Polskiego do lewobrzeżnej Warszawy. Choć szacuje się, że do 17 stycznia 1945 r. zabudowa stolicy była zniszczona w ponad osiemdziesięciu procentach, to już tego dnia do miasta zaczęli wracać dawni mieszkańcy. Autor wielokrotnie nagradzanego komiksu… Czytaj dalej