Pochodząca z Mazurków na Ziemi Nowogródzkiej Krahelska stała się bohaterką Warszawy. Jeszcze przed wojną użyczyła swojego wizerunku Pomnikowi Syreny, w czasie okupacji stworzyła piosenkę do dziś uważaną za nieoficjalny hymn państwa podziemnego, a 1 sierpnia1944 r. oddała swoje życie stolicy, walcząc w Powstaniu Warszawskim.
Transkrypcja podcastu do pobrania pod tekstem poniżej.
Krystyna Krahelska urodziła się w 1914 r. jako córka wojewody poleskiego Jana Krahelskiego. Już jako nastolatka zaczęła pisać wiersze, w których od samego początku wybrzmiewał zachwyt światem przyrody i delikatnością natury. Pobierała także lekcje śpiewu m.in. u wielkiej diwy Heleny Zbroińskiej-Ruszkowskiej. Drugą pasją była etnografia, którą studiowała na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Fascynowała ją ludowość Polesia i Huculszczyzny.
Przyjaciółką jej ciotki była rzeźbiarka Ludwika Nietschowa, która wykonała rzeźbę głowy Krystyny. Wizerunkiem zachwycił się prezydent Warszawy Stefan Starzyński, który dostrzegł w niej „typowo polską urodę” i zasugerował, by to właśnie jej twarz zdobiła warszawską Syrenę. Krystyna, pełna niechęci do własnej urody i figury, wstydziła się tego wyróżnienia i utrzymywała je w tajemnicy. Pomnik Syreny nad Wisłą był ostatnim monumentem odsłoniętym przed wojną w Warszawie i jednym z dwóch (drugim jest pomnik Syreny na Starym Mieście), który nie został przez Niemców przeznaczony do rozbiórki, nie został też zniszczony w czasie powstania.
Gdy wybuchła wojna, natychmiast ruszyła do Warszawy. Działała w Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej jako łączniczka i sanitariuszka, przyjęła pseudonim „Danuta”. Decyzja o dołączeniu do walk była podyktowana wewnętrznym patriotyzmem – jej dziadek Aleksander Krahelski był powstańcem styczniowym i zesłańcem syberyjskim. Na prośbę harcmistrza Ludwika Bergera napisała i skomponowała utwór „Hej chłopcy, bagnet na broń”, którą premierowo odśpiewała w 1943 r. Utwór szybko stał jedną z najpopularniejszych piosenek Polski Walczącej i powstańców warszawskich.
Krahelska walczyła w powstaniu jako sanitariuszka plutonu 1108 dywizjonu „Jeleń”. 1 sierpnia1944 r. ok. godz. 18 została trzykrotnie postrzelona w pierś. Mimo przeniesienia do powstańczego szpitala nie udało się jej uratować.
O niezwykłej postaci jaką była Krystyna Krahelska opowiedział dr Szymon Niedziela z Muzeum Powstania Warszawskiego.
Na zdjęciu głównym Krystyna Krahelska, autor nieznany / ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego.
Zapraszamy do wysłuchania innych podcastów związanych z Powstaniem Warszawskim:
„Kartka z powstania” – pierwsza polska fabularna produkcja w technologii wirtualnej rzeczywistości
Bartek Koziczyński opowiada o uwtorze „Godzina W” zespołu Lao Che w cyklu „Piosenka prawdę ci powie”
Opowieść o Sylwestrze Braunie ps. „Kris” – fotografie powstańczej Warszawy
Rozmowa z Agnieszką Cubałą, autorką książki „Atryści ‘44”
„Córka przyrody”, Syrenka, patriotka – Krystyna Krahelska – transkrypcja podcastu
Animacja lokalnej kultury pełni wiele funkcji. Może być praktyką rozwijającą aktywne uczestnictwo w kulturze, czynnikiem zmiany społecznej, generatorem zrównoważonego rozwoju. Może być też narzędziem tworzenia struktur umożliwiających pełną i autentyczną partycypację. Jest bowiem zorientowana na budowanie poziomych relacji międzyludzkich, które są podstawą współpracy i budują kapitał społeczny. O… Czytaj dalej
Odczucie nierównego traktowania jest powszechne wśród osób pracowniczych i dyrektorskich w samorządowych instytucjach kultury, a także wśród osób artystycznych, aktywistycznych i freelancerskich pracujących w obszarze kultury. W przypadku instytucji kultury, ich pracowników i pracowniczek, udowodnić tezę o nierównym traktowaniu przez państwo jest stosunkowo łatwo. Instytucje kultury i osoby… Czytaj dalej
W ostatnim odcinku cyklu o języku niewykluczającym rozmawiamy o feminatywach, rodzaju neutralnym oraz formach językowych niewskazujących na płeć. Opowiada o nich Mateusz Adamczyk, który tym razem wcielił się w rolę gościa. Zapraszamy do wysłuchania rozmowy, w której zastanawiamy się nad feminatywami z perspektywy języka oraz kulturowych uwarunkowań. Czytaj dalej
W kolejnym podcaście o języku włączającym rozmawiamy o komunikacji z osobami starszymi. Czym jest „ageizm językowy” i na czym polega „dziadurzenie”? O tym usłyszą Państwo w rozmowie Mateusza Adamczyka z Magdaleną Małgorzatą Skrzydlewską – specjalistką w zakresie komunikacji społecznej, trenerką, animatorką społeczną, prezeską Stowarzyszenia Forum 4 Czerwca. Czytaj dalej
W czwartym odcinku cyklu o języku włączającym Mateusz Adamczyk rozmawia z dziennikarzem i publicystą Marcinem Dzierżanowskim, współautorem poradnika „Jak mówić i pisać o osobach LGBT+”. W podcaście zastanawiamy się, jakie określenia związane z orientacją seksualną i tożsamością płciową są najwłaściwsze, a jakie powinny odejść do lamusa. Cykl… Czytaj dalej
Album przygotowany przez Narodowe Archiwum Cyfrowe zawiera ponad 500 zdjęć, które zapraszają do odkrywania świata, po którym do dziś prawie nie ma śladu. Zapisane na fotografiach Kresy zaskakują swoją różnorodnością i naturalnym pięknem. „Kresy. Fotografie z Narodowego Archiwum Cyfrowego” to znacznie poszerzona wersja albumu wydanego przez NAC w… Czytaj dalej