Lulajże, Jezuniu, Bóg się rodzi, Przybierzeli do Betlejem – to jedne z najbardziej znanych polskich kolęd i pewnie wielu z Was zna ich teksty na pamięć. Ale czy wiecie, czym różnią się kolędy od pastorałek? I czy słyszeliście kiedyś świąteczną pieśń o pijanym rzeźniku? Nie będziemy Wam ich śpiewać, ale trochę o nich opowiemy w tym odcinku podcastu. Moim gościem jest dr Jacek Jackowski z Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Transkrypcja podcastu do pobrania pod tekstem poniżej.
Macie swoje ulubione kolędy? Mój gość zdradza swoje typy pod koniec rozmowy. Ale zanim się nimi podzieli, sporo opowie o historii kolęd i pastorałek, zabawnych sytuacjach związanych z jasełkami i pochodzeniu słowa kolęda. Posłuchajcie koniecznie.
Najstarsza kolęda w języku polskim pochodzi najprawdopodobniej z XV wieku i zaczyna się od słów: Zdrów bądź królu anielski. Autorem tłumaczenia był Jan Szczekna, członek zakonu cystersów. Przez wieki w Polsce powstały tysiące pieśni związanych z Bożym Narodzeniem. W tym odcinku podcastu skupiamy się na stricte polskich kolędach i pastorałkach. A te w tekstach często odnoszą się do tego, co charakterystyczne dla naszego kraju. Pasterze bywają góralami, a zimy są mroźne i śnieżne.
Osobną kategorią są piosnki wesołe ludu, których w żadnym wypadku nie powinno się śpiewać w kościele. Ich teksty często są okraszone chłopskim humorem i opowiadają historie dosyć luźno związane z okresem świątecznym. Ciekawą listę takich utworów znajdziecie na blogu biblioteki cyfrowej Polona.
Polskie kolędy i pastorałki były dopasowywane do sytuacji w kraju. Dlatego istnieje sporo pieśni patriotycznych śpiewanych na melodię kolęd, które powstawały w czasach zaborów czy stanu wojennego.
Z tego odcinka dowiecie się między innymi:
W rozmowie z dr Jackiem Jackowskim wspominamy też o polskich szopkach. Dowiecie się o nich więcej z odcinka Tradycyjne polskie szopkarstwo.
Fot. Tomasz Banyś
Polskie tradycyjne, satyryczne i patriotyczne kolędy i pastorałki – transkrypcja podcastu
Animacja lokalnej kultury pełni wiele funkcji. Może być praktyką rozwijającą aktywne uczestnictwo w kulturze, czynnikiem zmiany społecznej, generatorem zrównoważonego rozwoju. Może być też narzędziem tworzenia struktur umożliwiających pełną i autentyczną partycypację. Jest bowiem zorientowana na budowanie poziomych relacji międzyludzkich, które są podstawą współpracy i budują kapitał społeczny. O… Czytaj dalej
Odczucie nierównego traktowania jest powszechne wśród osób pracowniczych i dyrektorskich w samorządowych instytucjach kultury, a także wśród osób artystycznych, aktywistycznych i freelancerskich pracujących w obszarze kultury. W przypadku instytucji kultury, ich pracowników i pracowniczek, udowodnić tezę o nierównym traktowaniu przez państwo jest stosunkowo łatwo. Instytucje kultury i osoby… Czytaj dalej
W ostatnim odcinku cyklu o języku niewykluczającym rozmawiamy o feminatywach, rodzaju neutralnym oraz formach językowych niewskazujących na płeć. Opowiada o nich Mateusz Adamczyk, który tym razem wcielił się w rolę gościa. Zapraszamy do wysłuchania rozmowy, w której zastanawiamy się nad feminatywami z perspektywy języka oraz kulturowych uwarunkowań. Czytaj dalej
W kolejnym podcaście o języku włączającym rozmawiamy o komunikacji z osobami starszymi. Czym jest „ageizm językowy” i na czym polega „dziadurzenie”? O tym usłyszą Państwo w rozmowie Mateusza Adamczyka z Magdaleną Małgorzatą Skrzydlewską – specjalistką w zakresie komunikacji społecznej, trenerką, animatorką społeczną, prezeską Stowarzyszenia Forum 4 Czerwca. Czytaj dalej
W czwartym odcinku cyklu o języku włączającym Mateusz Adamczyk rozmawia z dziennikarzem i publicystą Marcinem Dzierżanowskim, współautorem poradnika „Jak mówić i pisać o osobach LGBT+”. W podcaście zastanawiamy się, jakie określenia związane z orientacją seksualną i tożsamością płciową są najwłaściwsze, a jakie powinny odejść do lamusa. Cykl… Czytaj dalej
Album przygotowany przez Narodowe Archiwum Cyfrowe zawiera ponad 500 zdjęć, które zapraszają do odkrywania świata, po którym do dziś prawie nie ma śladu. Zapisane na fotografiach Kresy zaskakują swoją różnorodnością i naturalnym pięknem. „Kresy. Fotografie z Narodowego Archiwum Cyfrowego” to znacznie poszerzona wersja albumu wydanego przez NAC w… Czytaj dalej